Open brief aan de RvT

Geachte leden van de Raad van Toezicht, beste Atzo,

Nu de storm die opstak na het lekken van de namen van de kandidaten voor het College van Bestuur (CvB) van de UvA weer enigszins is gaan liggen, willen wij aandacht vragen voor het volgende. Wij hebben ernstige bedenkingen, niet alleen bij uw rol in de benoemingsprocedure, maar ook bij uw positie in het algemeen. Wat gebleken is uit het hele circus rondom het lekken en het aftreden van Hans Amman – iets waar u wat al te vroom mee bent omgegaan – is de volstrekt ongeoorloofde inmenging van uw raad in het bepalen van universitair beleid. Ten eerste is dit slecht voor de geloofwaardigheid van het nieuwe CvB (die gezien het door u geforceerde gebrek aan inspraak al niet groot was), ten tweede gaat u duidelijk uw boekje te buiten door de gangbare beleidsprocedures te omzeilen, en ten derde duidt het hele voorval op de onhoudbaarheid van de waanzinnige, uit het bedrijfsleven geleende constructie waarvan uw raad deel uitmaakt. Laat ons één en ander verhelderen.

Te beginnen met die constructie, en hoe die bol staat van schijnbaar nepotisme en belangenverstrengeling. Ten eerste bent u verwikkeld in een politiek machtsspel op zowel lokaal als landelijk niveau. Ten tweede zijn er duidelijke belangenverstrengelingen zichtbaar tussen verschillende leden van de Raad van Toezicht (RvT) en hun (voormalige) andere banen. Zo is Atzo Nicolaï zelf projectleider politieke uitgangspunten bij het ministerie van OCW geweest en heeft dus actief vormgegeven aan het Nederlandse onderwijsbeleid, waar hij dan nu op zou moeten toezien. Verder is hij directeur bij DSM en zit hij in het bestuur van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Met andere woorden: hij komt uit het bedrijfsleven, is lobbyist voor het bedrijfsleven, en moet toezicht houden op beleid dat hij zelf mede heeft bepaald. Daarnaast was Louise Gunning voorzitter van de Raad van Commissarissen bij DSM, vervolgens werd Nicolaï daar directeur, Gunning werd voorzitter van het CvB op de UvA, en Nicolaï op zijn beurt weer voorzitter van de RvT aldaar: wat een feest van herkenning! Net zoals Nicolaï aan zijn banen komt door headhunter Egon Zehnder, die hij dan weer inschakelt om het leeggelopen CvB op te vullen. Dan is er nog Marleen Barth. Zij is op dit moment naast haar lidmaatschap voor de RvT ook voorzitter van de PvdA-fractie in de Eerste Kamer. Ze heeft daarmee duidelijke banden met minister Bussemaker en oudcollegelid Louise Gunning (beide PvdA-ers), om maar te zwijgen van politieke belangen. Verder is er Rinse de Jong die bestuurder is van de Stichting Aandelenbeheer BAM Groep. Toevalligerwijs is BAM de uitvoerder van de bouw van de nieuwe campussen van de UvA. Ten slotte Lidwin van Velden: zij is op dit moment lid van het Audit Committee van het ministerie van OCW. Voor je denkt: ach, daar zijn vast meer mensen lid van: ja, maar slechts een handvol. Zij is één van ongeveer vijf mensen die advies geven aan de minister over de bedrijfsvoering en verantwoording. Dat wil zeggen, onder andere het controleren van de jaarrekening.

Kort samengevat: alle leden van de RvT komen uit het zogenoemde old boys network, niet toevallig kennen zij elkaar allemaal en zijn nauw verbonden aan het bedrijfsleven en de politiek. De andere functies die de leden van de Raad van Toezicht bekleden raken zeer nauw aan de letter van de wet: “De samenstelling, taken en bevoegdheden van de raad van toezicht zijn zodanig dat de raad een deugdelijk en onafhankelijk toezicht kan uitoefenen. De leden van de raad van toezicht hebben geen directe belangen bij de universiteit. De leden van de raad zijn niet tevens werkzaam bij een ministerie dan wel lid van de Eerste of Tweede Kamer der Staten-Generaal.” Het moge duidelijk zijn dat uw gehele raad op gespannen voet verkeert met deze stipulatie. In het bedrijfsleven mag het misschien gewoon zijn dat toezichthouders en bestuurders van één organisatie ook nauw verbonden zijn met andere organisaties en beleidsmakers die baat hebben bij bepaalde contracten en beleidsmatige bepalingen, maar dat lijkt ons in het geheel niet wenselijk voor een semipublieke instelling als de universiteit.

Nou vonden we dit al langer, maar we zien ons gesterkt in onze overtuiging en genoodzaakt hierover de alarmbel te luiden door de onbeschaamdheid waarmee uw raad zich heeft opgesteld in de benoemingsprocedure van nieuwe CvB-leden, de manier waarop u steeds de invloed van de medezeggenschap heeft geneutraliseerd, en niet te vergeten het feit dat u er niet voor terugdeinst bestuurders weg te sturen die kritisch zijn over de UvA-HvAsamenwerking. Wij eisen daarom het volgende: (1) dat u onverwijld opheldering verschaft over uw conflict met Hans Amman, waarbij we specifiek van Atzo Nicolaï antwoord willen op de vraag of hij denkt hiermee Jet Bussemaker, die gedeeltelijk de fusie heeft verwezenlijkt als rector van de HvA en daarom voorstander is van de fusie, gepaaid te hebben en zodoende zijn herbenoeming heeft veiliggesteld. Daarmee samenhangend willen we weten of er gekozen is voor CvB-leden die er dezelfde opvatting over de fusie op na houden als uzelf; (2) dat u onmiddellijk luistert naar de stem van de rede en van het grootste deel van de academische gemeenschap en begint met de ontvlechting van UvA en HvA; (3) dat u niet langer de medezeggenschap muilkorft en de uitkomsten van de onderzoekscommissies tegenwerkt, maar ruim baan geeft aan het proces van democratisering en decentralisatie.

Wij verwachten op korte termijn de alhier verzochte opheldering. Ook willen wij erop wijzen dat de RvT naar ons inzicht al een groot legitimiteitsprobleem heeft als station in de banencarrousel van een old boys network dat evenzo makkelijk functies verdeelt in de politiek en het bedrijfsleven, en waar dus permanent een geur van belangenverstrengeling aan kleeft. De huidige toestand rond het CvB trekt de geloofwaardigheid van de RvT nog verder naar beneden. Een inadequate reactie op de hier gestelde eisen en verzoeken moet wat ons betreft daarom leiden tot het onmiddellijke aftreden van de RvT, alsmede een grondige herziening van de bestaande verantwoordingsstructuur, d.w.z. afschaffing van de RvT als bestuurlijk gremium. Tot slot: wij deinzen er niet voor terug actie te voeren ter versterking van onze punten, mocht dit nodig zijn.

In afwachting van een snel antwoord,

Humanities Rally en de Nieuwe Universiteit